Ευστράτιος Δημητρίου ( Demetrio Stratos )

 

Στις 22 Απριλίου 1945, γεννήθηκε ο Ευστράτιος Δημητρίου ή Demetrio Stratos (Αλεξάνδρεια, 22 Απριλίου 1945 – Νέα Υόρκη, 13 Ιουνίου 1979) ο οποίος ήταν Έλληνας τραγουδιστής, συνθέτης, στιχουργός, πολυοργανίστας και μουσικός ερευνητής, συνιδρυτής και τραγουδιστής του ιταλικού progressive rock, jazz fusion μουσικού συγκροτήματος AreA – International POPular Group, γνωστότερων ως Area ή AreA(Αρέα). 

Ο Ευστράτιος Δημητρίου (22 Απριλίου 1945 – 13 Ιουνίου 1979), γνωστός επαγγελματικά ως Demetrio Stratos, ήταν Ελληνοϊταλός τραγουδιστής, τραγουδοποιός, πολυοργανίστας και ερευνητής της μουσικής, περισσότερο γνωστός ως συνιδρυτής, βασικός ερμηνευτής και τραγουδιστής του ιταλικού συγκροτήματος προοδευτικού ροκ Area – International POPular Group.

Γεννημένος και μεγαλωμένος στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου από Έλληνες γονείς, σπούδασε πιάνο και ακορντεόν στο «Εθνικό Ωδείο». Το 1957 στάλθηκε στη Λευκωσία της Κύπρου και, σε ηλικία 17 ετών, μετακόμισε στο Μιλάνο της Ιταλίας για να φοιτήσει στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου, στη Σχολή Αρχιτεκτονικής, όπου και σχημάτισε το πρώτο του μουσικό συγκρότημα. Το 1967 εντάχθηκε στο ιταλικό συγκρότημα beat μουσικής I Ribelli, ενώ το 1972 ίδρυσε το συγκρότημα Area.

Ο Stratos ηχογράφησε πολλούς δίσκους και συμμετείχε σε φεστιβάλ στην Ιταλία, τη Γαλλία, την Πορτογαλία, την Ελβετία, την Ολλανδία, την Κούβα και τις Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο με τους Area όσο και ως σόλο καλλιτέχνης ή σε συνεργασία με άλλους δημιουργούς. Συνεργάστηκε με καλλιτέχνες όπως οι Mogol, Lucio Battisti, Gianni Sassi, Gianni Emilio Simonetti, Juan Hidalgo, Walter Marchetti, John Cage, Tran Quang Hai, Merce Cunningham, Jasper Johns, Andy Warhol, Grete Sultan, Paul Zukofsky, Nanni Balestrini, Claude Royet-Journoud και Antonio Porta.

Μελέτησε εθνομουσικολογία, επεκτάσεις της φωνής, ασιατικές μουσικές παραδόσεις, συγκριτική μουσικολογία, το πρόβλημα της εθνοτικής φωνητικότητας, ψυχανάλυση, τη σχέση ανάμεσα στον προφορικό λόγο και την ψυχή, αλλά και τα όρια της γλώσσας. Ήταν ικανός να φτάσει φωνητικά έως τα 7.000 Hz και να εκτελεί διφωνία, τριφωνία, ακόμα και τετραφωνία. Ο Daniel Charles τον περιέγραψε ως τον άνθρωπο που «αποδεκάτισε τη μονοφωνία» μέσω του πολυπρισματικού ακουστικού φάσματος. Οι φωνητικές του δυνατότητες έχουν εξερευνηθεί και καταγραφεί.

Ο Stratos πέθανε στο Memorial Hospital της Νέας Υόρκης στις 13 Ιουνίου 1979, σε ηλικία 34 ετών. Η αυτοδιακηρυγμένη αποστολή του ήταν να απελευθερώσει τη φωνητική έκφραση από την «δουλεία» της γλώσσας και της κλασικής μελωδίας. Αντιμετώπιζε την εξερεύνηση των δυνατοτήτων της φωνής ως εργαλείο ψυχολογικής και πολιτικής απελευθέρωσης. Το έργο του θεωρείται από πολλούς κριτικούς και τραγουδιστές ως καθοριστικής σημασίας στην εξέλιξη πειραματικών και πρωτοποριακών φωνητικών τεχνικών.

 

Βιογραφία

Τα πρώτα χρόνια, 1945–1971

Ο Demetrio Stratos γεννήθηκε ως Ευστράτιος Δημητρίου στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, στις 22 Απριλίου 1945, από Έλληνες γονείς, τον Γιάννη Δημητρίου και την Αθανασία Αρχοντογιώργη. Πέρασε τα πρώτα του 13 χρόνια στην Αλεξάνδρεια, όπου σπούδασε πιάνο και ακορντεόν στο περίφημο Conservatoire National d'Athènes («Εθνικό Ωδείο Αθηνών»), ενώ παράλληλα σπούδασε αγγλικά στο British Boys School. Όπως αργότερα δήλωσε, το γεγονός ότι γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια τον έκανε να αισθάνεται σαν «θυρωρός» σε διεθνές ξενοδοχείο, προορισμένος να βιώσει το πέρασμα των λαών και να συμμετέχει στη «κυκλοφορία» του πολιτισμού στη Μεσόγειο, μια περιοχή γεμάτη με διαφορετικές εθνοτικές ομάδες και έντονη μουσική ποικιλομορφία. Η οικογένειά του ήταν Ελληνορθόδοξη, και από παιδί άκουγε βυζαντινούς ύμνους, παραδοσιακή αραβική μουσική και στη συνέχεια τα πρώιμα ακούσματα της ροκ εν ρολ. Όλοι αυτοί οι ήχοι τον επηρέασαν βαθιά για όλη του τη ζωή. Το 1957, λόγω των πολιτικών γεγονότων που συγκλόνισαν την Αίγυπτο, στάλθηκε στο Καθολικό Κολέγιο της Αγίας Γης στη Λευκωσία, όπου δύο χρόνια αργότερα τον ακολούθησε η οικογένειά του.

Το 1962 μετακόμισε με την οικογένειά του στο Μιλάνο της Ιταλίας, όπου φοιτούσε στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου, στη Σχολή Αρχιτεκτονικής. Το 1963 σχημάτισε το πρώτο του μουσικό συγκρότημα και εμφανίστηκε ζωντανά στο Φεστιβάλ της «Casa dello studente» («Εστία Φοιτητών») στο Μιλάνο, καθώς και σε διάφορα τοπικά μπαρ όπως το Santa Tecla και το Intra's al Corso. Τυχαία, ο αρχικός τραγουδιστής του συγκροτήματος δεν μπορούσε να τραγουδήσει ένα βράδυ λόγω μικρού ατυχήματος και ο Stratos τον αντικατέστησε, ξεκινώντας έτσι την πορεία του ως τραγουδιστής. Το ρεπερτόριό του εκείνη την εποχή περιλάμβανε σόουλ, μπλουζ και rhythm and blues. Την ίδια περίοδο εργαζόταν και σε πολλά στούντιο ηχογράφησης στο Μιλάνο, ως κιμπορντίστας.

Το 1967 εντάχθηκε στο συγκρότημα I Ribelli («Οι Επαναστάτες») ως κιμπορντίστας. Μαζί τους ηχογράφησε πολλές επιτυχίες όπως τα «Chi mi aiuterà», «Oh Darling!» και «Pugni chiusi», τραγούδια που έγιναν σύμβολα της ιταλικής δεκαετίας του 1960, και ο Stratos γνώρισε γρήγορη φήμη στην Ιταλία. Το 1969, το συγκρότημα κυκλοφόρησε τον ομώνυμο δίσκο «I Ribelli».

Το 1970 αποχώρησε από τους I Ribelli και σχημάτισε νέο μουσικό σχήμα με Άγγλους μουσικούς, όπως ο ντράμερ Jan Broad, και άρχισε να αφιερώνει τον χρόνο του στη μελέτη της φωνής και των μουσικών φαινομένων, κάνοντας πειραματισμούς. Το ενδιαφέρον του σε αυτή την έρευνα ξεκίνησε όταν παρατηρούσε την κόρη του, Αναστασία (γεννημένη το 1970), κατά τη φάση της «μωρολογίας», όταν ένα παιδί παίζει και πειραματίζεται με τη φωνή του πριν ακόμα μιλήσει. Ο Stratos παρατήρησε ότι με την απόκτηση της γλώσσας χάνεται ο πλούτος του φωνητικού ήχου. «Το παιδί χάνει τον ήχο για να οργανώσει τις λέξεις». Αυτή η παρατήρηση αποτέλεσε θεμέλιο για την ποιητική του. Η σχέση γλώσσας-φωνής και ο πειραματισμός του με αυτήν υπήρξαν ο πυρήνας της καλλιτεχνικής του πορείας.

Το 1971 ηχογράφησε το σόλο σινγκλ «Daddy's dream» που κυκλοφόρησε από την δισκογραφική Numero Uno, ιδιοκτησίας των Mogol και Lucio Battisti. Η εμπλοκή του με την εμπορική μουσική σταμάτησε οριστικά μετά από αυτή τη μία κυκλοφορία.

Area, 1972–1978

Το 1972, ο Στράτος, και ο ντράμερ Τζούλιο Καπιότσο ίδρυσαν το συγκρότημα Area, ένα ιταλικό προοδευτικό ροκ και τζαζ φούζιον συγκρότημα. Η αρχική σύνθεση περιλάμβανε τους Έντι Μπουσνέλο (σαξόφωνο), Πάτρικ Τζίβας (μπάσο), Λεάντρο Γκαετάνο (πιάνο) και Τζόνι Λαμπίτσι (ηλεκτρική κιθάρα). Λίγο αργότερα, οι Μπουσνέλο και Τζίβας αποχώρησαν και αντικαταστάθηκαν από τους Πατρίτσιο Φαρισέλλι και Πάολο Τοφάνι, ενώ ο Τζίβας εντάχθηκε στο γνωστό συγκρότημα Premiata Forneria Marconi (PFM). Τη θέση του στο μπάσο ανέλαβε ο Άρες Ταβολάτσι. Ο Στράτος ηχογράφησε πολλούς δίσκους με τους Area, αλλά και ως σόλο καλλιτέχνης, σε συνεργασία με τον Τζάνι Σάσσι, ιδιοκτήτη της δισκογραφικής Cramps Records.

Το 1973, ο Στράτος συμμετείχε στην 8η Μπιενάλε του Παρισιού, ενώ οι Area κυκλοφόρησαν τον πρώτο τους δίσκο, με τίτλο Arbeit macht frei ("Η εργασία απελευθερώνει"), δανεισμένος από τη γνωστή φράση που υπήρχε στην πύλη του ναζιστικού στρατοπέδου συγκέντρωσης στο Άουσβιτς.

Το 1974, το συγκρότημα περιόδευσε σε φεστιβάλ σε Γαλλία, Πορτογαλία και Ελβετία. Ο Στράτος άρχισε να εμβαθύνει όλο και περισσότερο στον μυστηριώδη κόσμο των φωνητικών ήχων, συνεχίζοντας και διευρύνοντας το τεράστιο έργο του πάνω στη σημασία της φωνής στους ασιατικούς και μεσανατολικούς πολιτισμούς. Στο Μιλάνο συνεργάστηκε με τους Τζιάνι Εμίλιο Σιμονέτι, Χουάν Ιντάλγο και Βάλτερ Μαρκέτι, ιδρυτές του πειραματικού καλλιτεχνικού και μουσικού σχήματος Zaj, στο πλαίσιο του διεθνούς κινήματος Fluxus, που συνδύαζε διαφορετικά καλλιτεχνικά μέσα και πειθαρχίες. Στη συνέχεια, ήρθε σε επαφή με το έργο του John Cage, όταν ηχογράφησε το έργο του "Sixty-Two Mesostics Re Merce Cunningham", σε διασκευή για σόλο φωνή και μικρόφωνο, το οποίο παρουσίασε σε πολλά φεστιβάλ ενώπιον κυρίως νεανικού κοινού. Στο φεστιβάλ της προλεταριακής νεολαίας στο Πάρκο Λάμπρο στο Μιλάνο, παρουσίασε το έργο μπροστά σε 15.000 θεατές. Τμήματα αυτής της ηχογράφησης συμπεριλήφθηκαν στον δίσκο Nova Musicha N.1: John Cage, που κυκλοφόρησε από τη Cramps Records και εγκαινίασε τη σειρά Nova Musicha. Παράλληλα, οι Area κυκλοφόρησαν τον δεύτερο δίσκο τους, Caution Radiation Area.

Το 1975, ο Στράτος ασχολήθηκε με τη συγκριτική μουσικολογία και μελέτησε θέματα σχετικά με την εθνολογική φωνητικότητα, τις φωνητικές τεχνικές της μουσικής της Ανατολικής Ασίας, και ιδιαίτερα τις τεχνικές υπερτονικού τραγουδιού (overtone singing). Την ίδια χρονιά, κυκλοφόρησε και ο τρίτος δίσκος των Area, με τίτλο Crac!.

Το 1976, ο Στράτος κυκλοφόρησε τον πρώτο του σόλο δίσκο, Metrodora, προϊόν των φωνητικών του μελετών. Ο τίτλος και ο μοναδικός στίχος του έργου ήταν εμπνευσμένα από τη Μετροδώρα, γιατρό της Βυζαντινής εποχής του 6ου αιώνα. Στο Παρίσι ήρθε σε επαφή με τον Εμίλ Λεΐπ, διευθυντή του Εργαστηρίου Ακουστικής του Πανεπιστημίου Παρισιού VI. Την ίδια χρονιά, οι Area κυκλοφόρησαν και τον πέμπτο δίσκο τους, Maledetti (Maudits), ενώ περιόδευσαν σε φεστιβάλ στη Γαλλία και την Πορτογαλία. Στην Aula Magna του Πανεπιστημίου του Μιλάνου, έδωσαν συναυλία μαζί με τους Πατρίτσιο Φαρισέλλι (προετοιμασμένο πιάνο), Πάολο Τοφάνι (κιθάρα, συνθεσάιζερ), Πολ Λύτον (κρουστά) και Στιβ Λέισι (σοπράνο σαξόφωνο). Η ζωντανή ηχογράφηση κυκλοφόρησε το 1979 από τη Cramps με τίτλο Event ’76.

Την ίδια περίοδο, ο Στράτος ασχολήθηκε με την ψυχανάλυση και ερεύνησε τη σχέση της γλώσσας με την ψυχή. Μίλησε σε αρκετά σεμινάρια στο Ινστιτούτο Γλωσσολογίας και Φωνητικής του Πανεπιστημίου της Πάδοβας, όπου διατύπωσε μια δική του «παιδαγωγική της φωνής». Στην Πάδοβα, συνεργάστηκε με τους Φερέρο και Λούτσιο Κροάτο του Ιατρικού Κέντρου Φωνιατρικής, διεξάγοντας έρευνες για τη φωνή και τις γλωσσικές τεχνικές. Ο Στράτος τόνιζε τη σύνδεση της φωνής με την ψυχή και παρουσίαζε την ηχητική δυνατότητα των ίδιων του των φωνητικών χορδών ως ένα αυτόνομο μουσικό όργανο.

Το 1977, οι φωνητικές ικανότητες του Στράτου μελετήθηκαν και καταγράφηκαν από τον καθηγητή Φράνκο Φερέρο στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας, μια έρευνα που οδήγησε σε δύο επιστημονικές δημοσιεύσεις. Παρ’ όλα αυτά, βρήκε χρόνο να δώσει ζωντανές παραστάσεις στο Θέατρο "Arsenale" και στην Γκαλερί Marconi στο Μιλάνο.

Ο Άλμπερτ Χέρα ρώτησε τον Τραν Κουάνγκ Χάι σε μία συνέντευξη: «Τι γνώμη έχετε για τον Ντεμέτριο Στράτο;» Ο Τραν Κουάνγκ Χάι απάντησε:

«Έμαθε από εμένα το 1977, στη Γαλλία. Ήρθε σε μένα με έναν μάνατζερ που μου είπε ότι ο Δάσκαλος Ντεμέτριο Στράτος ήθελε να μάθει τις τεχνικές τραγουδιού μου. Έμεινε μαζί μου για δύο ώρες και έμαθε τα πάντα. Έπειτα, επέστρεψε στην Ιταλία και χρησιμοποίησε τις ασκήσεις που έμαθε για τις προσωπικές του αναζητήσεις».

— Τραν Κουάνγκ Χάι προς τον Άλμπερτ Χέρα (στα ιταλικά)

Το 1978, οι Area αποχώρησαν από τη δισκογραφική Cramps Records και μετακινήθηκαν στη δισκογραφική Ascolto, που ανήκε στην CGD. Στην Ascolto κυκλοφόρησαν το έκτο τους στούντιο άλμπουμ, 1978 Gli dei se ne vanno, gli arrabbiati restano! («Το 1978 οι θεοί φεύγουν, οι οργισμένοι μένουν!»), το τελευταίο στο οποίο συμμετείχε ο Στράτος. Παράλληλα, ο Στράτος συνέχισε τις σόλο δραστηριότητές του με την Cramps και τον Τζάνι Σάσσι, κυκλοφορώντας το Cantare la Voce.

Τον Φεβρουάριο, εκπροσωπώντας την Ελλάδα, πραγματοποίησε συναυλία στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Πόλης του Παρισιού, σε εκδήλωση που οργανώθηκε από το Atelier de Création Radiophonique για τη Χ Διεθνή Μπιενάλε Νέων Καλλιτεχνών, με τίτλο "Musics at an Exhibition", επιμέλειας του Ντανιέλ Κω. Στη συνέχεια, εμφανίστηκε ζωντανά ως σόλο καλλιτέχνης στην Pre-Art Gallery του Μιλάνου και περιόδευσε με τους Area στην Πορτογαλία.

Η διεθνής του φήμη ενισχύθηκε όταν, κατόπιν πρόσκλησης του Τζον Κέιτζ, συμμετείχε στις συναυλίες στο Θέατρο Roundabout της Νέας Υόρκης, στις 18 και 19 Μαρτίου. Οι εκδηλώσεις αυτές εντάσσονταν στο πλαίσιο του "Event", μιας παράστασης του Μερς Κάνινγκχαμ και της ομάδας χορού του, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Τζάσπερ Τζονς και με μουσική επιμέλεια του Κέιτζ. Η παράσταση περιλάμβανε επίσης σκηνικά και κοστούμια των Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ, Μαρκ Λάνκαστερ και Άντι Γουόρχολ. Σε αυτήν, ο Στράτος παρήγαγε μια εντυπωσιακή ποικιλία ήχων και ηχητικών εφέ χρησιμοποιώντας αποκλειστικά τη φωνή του.

Στις 2 Ιουνίου, ο Στράτος συμμετείχε στη Δεύτερη Διεθνή Εβδομάδα Παράστασης στην Μπολόνια. Στις 15 Ιουνίου στο Άμστερνταμ, έλαβε μέρος στο "Sounday" του Τζον Κέιτζ – μία αδιάλειπτη παράσταση διάρκειας περίπου δέκα ωρών (7:00 π.μ. - 5:00 μ.μ.), η οποία οργανώθηκε στο Centrum Bellevue από τον ολλανδικό ραδιοσταθμό KRO Radio Hilversum IV. Εκεί, ο Στράτος πραγματοποίησε επίσης ένα σεμινάριο με ζωντανή παρουσίαση στο Stedelijk Museum.

Στις 26, 27 και 28 Ιουνίου, συμμετείχε στην παράσταση του Κέιτζ "Το Τρένο του Τζον Κέιτζ – Αναζητώντας τη Χαμένη Σιωπή", που περιλάμβανε τρεις μουσικές διαδρομές σε ένα προετοιμασμένο τρένο γεμάτο μικρόφωνα, ηχεία, 210 κασετόφωνα, ενισχυτές και τυχαίους ήχους, όλα υπό τη διεύθυνση του Κέιτζ με τη βοήθεια των Βάλτερ Μαρκέτι και Χουάν Ιντάλγο.

Στις 4 Ιουλίου, ανέβηκε στη σκηνή του θεάτρου Μαργαρίτα στη Γένοβα με τη Γκρέτε Σουλτάν και τον Πολ Ζούκοφσκι για μια συναυλία αφιερωμένη στον Κέιτζ.

Από 28 Ιουλίου έως 5 Αυγούστου, οι Area συμμετείχαν στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Νεολαίας και Φοιτητών (για την Αντιιμπεριαλιστική Αλληλεγγύη, Ειρήνη και Φιλία) στην Αβάνα της Κούβας. Ο Στράτος προσκλήθηκε από το τοπικό Υπουργείο Πολιτισμού να συναντήσει την αντιπροσωπεία Μογγόλων μουσικών και να συμμετάσχει σε συζήτηση για τις φωνητικές τεχνικές της Ανατολικής Ασίας.

Επιστρέφοντας από την Κούβα, ηχογράφησε ένα φωνητικό ποίημα με τίτλο Ο Τζίτζιρας ο Μίτζιρας για την ιστορικοκριτική ανθολογία Futura, που κυκλοφόρησε από την Cramps Records, όπου διερευνούσε τη ρυθμοηχητική δύναμη του τραγουδιού των τζιτζικιών, εμπνευσμένος από μια ελληνική γλωσσοδέτη.

Τον Σεπτέμβριο, έδωσε ζωντανή παράσταση στο θέατρο Elfo του Μιλάνου, η οποία παρουσιάστηκε στο πλαίσιο της "Εβδομάδας Τζον Κέιτζ" στο Opéra Louis Jouvet στο Παρίσι. Ο Κέιτζ τον προσκάλεσε επίσης να διδάξει ένα μάθημα για τις δυνατότητες της ανθρώπινης φωνής στο Center for Experimental Music του Πανεπιστημίου του Σαν Ντιέγκο στην Καλιφόρνια.

Θάνατος

Τον Ιανουάριο του 1979, ο Στράτος ηχογράφησε το έργο Le Milleuna, μια ερμηνεία διάρκειας μιας ώρας με στίχους του Νάνι Μπαλεστρίνι (Nanni Balestrini) και μιμική ερμηνεία και δράση από τη Βαλέρια Μάλι (Valeria Magli). Τον Φεβρουάριο, βρέθηκε στο Παρίσι για να ερμηνεύσει τον χαρακτήρα του Αντονέν Αρτώ (Antonin Artaud) σε μια θεατρική επιθεώρηση που διοργάνωσε η France Culture. Την ίδια περίοδο, από τις 8 έως τις 11 Φεβρουαρίου, συμμετείχε σε σειρά ρεσιτάλ στο θέατρο Alberico στη Ρώμη. Ο Στράτος είχε προγραμματίσει τη μουσική παράσταση Rock 'n' roll Exhibition μαζί με τον Πάολο Τοφάνι (Paolo Tofani) και τον Μάουρο Παγκάνι (Mauro Pagani), με σκοπό να φέρει ξανά στο φως τους μεγάλους μουσικούς της δεκαετίας του ’50. Μια δοκιμαστική ζωντανή παρουσίαση με κοινό πραγματοποιήθηκε στο θέατρο Porta Romana του Μιλάνου και η ηχογράφηση κυκλοφόρησε τον Ιούνιο σε δίσκο βινυλίου.

Παράλληλα, σε συνεργασία με τη σειρά Poésie Ininterrompue («Αδιάλειπτη Ποίηση») της France Culture, υπό τη διεύθυνση του Κλοντ Ρουαγέ-Ζουρνού (Claude Royet-Journoud), ο Στράτος έδωσε μια εκτενή συνέντευξη στον Ντανιέλ Σαρλ (Daniel Charles), στην οποία εκτέλεσε πολλές φωνητικές ακολουθίες και παρείχε αναλυτικές εξηγήσεις. Ο Στράτος αποχώρησε από τους Area για να αφοσιωθεί αποκλειστικά στην έρευνα και τον πειραματισμό με τη φωνή και να προωθήσει τη σόλο καριέρα του. Στο Ωδείο Μουσικής "G. Verdi" του Μιλάνου δίδαξε μάθημα με τίτλο Σημειολογία της Σύγχρονης Μουσικής για τη Φωνή. Οι διαλέξεις του συνεχίστηκαν μέχρι τον Μάρτιο. Την Παρασκευή 30 Μαρτίου έδωσε την τελευταία του σόλο συναυλία στο μικρό Θέατρο της Villa Reale στη Μόντσα.

Τον Απρίλιο, διαγνώστηκε με σοβαρή περίπτωση απλαστικής αναιμίας. Στις 2 Απριλίου νοσηλεύτηκε στο Πολυκλινικό Νοσοκομείο του Μιλάνου, αλλά η κατάστασή του επιδεινώθηκε ραγδαία και μεταφέρθηκε στο Memorial Hospital της Νέας Υόρκης για θεραπεία. Την ίδια ώρα, οι φίλοι του στην Ιταλία οργάνωσαν συναυλία για να συγκεντρωθούν χρήματα για την ιατρική του περίθαλψη. Πολλοί μουσικοί αποδέχθηκαν την πρόσκληση να συμμετάσχουν, και η συναυλία προγραμματίστηκε για τις 14 Ιουνίου 1979. Η εκδήλωση αυτή κατέληξε να αποτελέσει μνημόσυνο για τον Στράτο, καθώς πέθανε μια μέρα πριν, στις 13 Ιουνίου 1979, στο νοσοκομείο της Νέας Υόρκης, σε ηλικία μόλις 34 ετών, περιμένοντας μεταμόσχευση μυελού των οστών. Η επίσημη αιτία θανάτου ήταν έμφραγμα του μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή).

Ο θάνατός του διέκοψε την προγραμματισμένη συνεργασία του με τον ποιητή Αντόνιο Πόρτα (Antonio Porta), μέλος της ομάδας των Novissimi, πάνω σε ένα πρότζεκτ που στηριζόταν στη μουσική της φωνής του Στράτου. Η απώλειά του σόκαρε όχι μόνο τους πρωτοποριακούς και πειραματικούς μουσικούς που τον θεωρούσαν έναν από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους του χώρου, αλλά και ολόκληρη την καλλιτεχνική κοινότητα. Η είδηση διαδόθηκε ευρέως, ακόμα και από μέσα ενημέρωσης που δεν είχαν σχέση με την εναλλακτική μουσική. Εκείνη την εποχή κυκλοφόρησαν φήμες ότι η ασθένειά του προκλήθηκε από τις μυστικές και επικίνδυνες φωνητικές του πρακτικές. Πολλοί πίστεψαν ότι πέθανε επειδή "τόλμησε πολύ", ξεπερνώντας τα όρια των ανθρώπινων δυνατοτήτων, σαν ένας σύγχρονος Ίκαρος που τιμωρήθηκε επειδή πλησίασε πολύ κοντά στον Ήλιο.

Το μνημείο του Στράτου φέρει την επιγραφή από την αρχή της Οδύσσειας: «Μούσα, μίλησέ μου για τον άνθρωπο με τον πολύτροπο νου». Βρίσκεται στο κοιμητήριο του Scipione Castello (44.82872785°N 9.961494°E), ένα μικρό χωριό που αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα του Salsomaggiore Terme, πόλης στην επαρχία της Πάρμα στην περιοχή Εμίλια-Ρομάνια της βόρειας Ιταλίας. Από το 2000, στο Scipione Castello οργανώνεται κάθε χρόνο μουσικό φεστιβάλ στη μνήμη του Ευστράτιου Δημητρίου (Demetrio Stratos)

Παρακαταθήκη

Οι Area, Ευστράτιος Δημητρίου , Πατρίτσιο Φαρισέλλι και Πάολο Τοφάνι συμπεριλήφθηκαν στη λίστα Nurse with Wound, μια λίστα μουσικών και συγκροτημάτων που συνόδευε το πρώτο άλμπουμ των Nurse with Wound, με τίτλο Chance Meeting on a Dissecting Table of a Sewing Machine and an Umbrella, που κυκλοφόρησε το 1979.

Λίγο μετά τον θάνατό του, το ιταλικό προοδευτικό ροκ συγκρότημα Premiata Forneria Marconi αφιέρωσε στον τράτο το τραγούδι «Maestro della voce» («Δάσκαλος της φωνής»), το οποίο συμπεριλαμβάνεται στο άλμπουμ τους Suonare suonare του 1980.

Το στούντιο συναυλιών του ραδιοφωνικού σταθμού Radio Popolare του Μιλάνου ονομάστηκε προς τιμήν του.

Από το 1996 διοργανώνεται ετήσια μουσική εκδήλωση με τίτλο «Rassegna di Musica Diversa – Omaggio a Demetrio Stratos» («Ανασκόπηση Εναλλακτικής Μουσικής – Φόρος Τιμής στον Demetrio Stratos»), στην πόλη Alberone di Cento, στην επαρχία της Φεράρα, στη βόρεια Ιταλία. Η εκδήλωση αυτή προβάλλει ανερχόμενα ιταλικά μουσικά σχήματα και καινοτόμες ιδέες.

Το 2002, το συγκρότημα Picchio dal Pozzo ανακάλυψε ηχογραφήσεις από το 1979, με τον Στράτο να ερμηνεύει στο Θέατρο IPPAI (Ινστιτούτο Προστασίας και Βοήθειας Νεότητας) στη Γένοβα. Οι ερμηνείες αυτές ενσωματώθηκαν στον δίσκο Pic_nic @ Valdapozzo (2004), στον οποίο τα τραγούδια βασίζονται εξ ολοκλήρου στη φωνή του. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί το κομμάτι «Epitaffio», όπου ο Στράτος δημιουργεί μια γλυκιά μελωδία με την τεχνική «Φλαουτοφωνία», συνοδευόμενη από διακριτικό ρυθμό και ήχους της νύχτας που δεν επισκιάζουν τη φωνή.

Το Διεθνές Βραβείο «Demetrio Stratos» για πειραματική μουσική ιδρύθηκε το 2005, με πρωτοβουλία της συζύγου του, Ντανιέλα Ρονκόνι, του Πατρίτσιο Φαρισέλλι, του Κλαούντιο Κιανούρα, του Βάλτερ Πράτι και του Γκέρντ Ρίσκε. Απονέμεται σε ανερχόμενους μουσικούς, καινοτόμα πρότζεκτ και συνολική προσφορά στην πειραματική μουσική. Το πρώτο βραβείο ανερχόμενου καλλιτέχνη απονεμήθηκε στη Ρομίνα Ντανιέλε (2005). Το Βραβείο Καριέρας έχει απονεμηθεί σε:

Diamanda Galás (2005)

Meredith Monk (2007)

Fred Frith (2008)

Fátima Miranda (2009)

Joan La Barbara (2011)

Το «La voce Stratos» («Η φωνή Στράτος») είναι βιβλίο και ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του, που κυκλοφόρησε το 2009 από τους Λουτσιάνο Ντ’Ονόφριο και Μόνικα Αφατάτο, με συνεργασία της συζύγου του. Περιλαμβάνει πάνω από τριάντα συνεντεύξεις συνεργατών, μουσικών, καλλιτεχνών και φωνητικών ερευνητών, καθώς και ανέκδοτο φωτογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό.

Την ίδια χρονιά διοργανώθηκε στη Γένοβα η δεύτερη έκδοση του «Suonare la voce: tributo a Demetrio Stratos» («Παίζοντας τη φωνή: φόρος τιμής στον Demetrio Stratos»), με διήμερα σεμινάρια και συναυλίες που κορυφώθηκαν με εμφάνιση της Ισπανίδας Fátima Miranda.

Στις 25 Αυγούστου 2009, στη Σιένα, τα εναπομείναντα μέλη των Area (Φαρισέλλι, Ταβολάτσι και Τοφάνι), μαζί με τον Κρίστιαν Καπιότσο (γιο του Τζούλιο Καπιότσο) στα τύμπανα και τον Μάουρο Παγκάνι στο βιολί και τη φωνή, επανενώθηκαν για πρώτη φορά μετά από δεκαετία στο φεστιβάλ La Città Aromatica, προς τιμήν του Στράτου. Στις 29 και 30 Ιανουαρίου 2010, ακολούθησε νέα επανένωση των Area στο Teatro San Lazzaro di Savena (Μπολόνια), στο πλαίσιο της εκδήλωσης StratosFerico: Omaggio a Demetrio Stratos.

Η ζωή του Στράτου αποτελεί πλήρη ενσάρκωση του πνεύματος της δεκαετίας του '70. Πρόσφατα, ο Ιταλός σκηνοθέτης Gabriele Salvatores ανακοίνωσε ότι θα γυρίσει ταινία για τη μουσική και την πολιτική της εποχής μέσα από τη ζωή του χαρισματικού καλλιτέχνη.

Έρευνες στη φωνητική

Πέρα από τις εντυπωσιακές τεχνικές, στόχος του Στράτου ήταν να απελευθερώσει τη φωνητική έκφραση από τα δεσμά της γλώσσας και της αισθητικής μελωδίας. Παρατηρώντας την κόρη του Αναστασία, κατέληξε πως οι άνθρωποι διαθέτουν τεράστιες εκφραστικές δυνατότητες που περιορίζονται προοδευτικά κατά την ανάπτυξη της γλώσσας. Θεωρούσε την εξερεύνηση των δυνατοτήτων της φωνής εργαλείο ψυχολογικής και πολιτικής απελευθέρωσης — ήθελε κοινωνικές ομάδες και άτομα να «βρουν τη δική τους φωνή».

«Αν πρόκειται να υπάρξει νέα φωνητικότητα, πρέπει να βιώνεται συλλογικά και όχι ατομικά: μια προσπάθεια απελευθέρωσης από τον ρόλο του παθητικού ακροατή και θεατή που μας έχει επιβάλει ο πολιτισμός και η πολιτική. Αυτό το έργο δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως ακρόαση, αλλά ως "ένα παιχνίδι όπου διακυβεύεται η ίδια η ζωή".»

— Ευστράτιος Δημητρίου, Metrodora

Πέρα από τη δισκογραφία του με τους Area, τα προσωπικά του έργα αποτελούν έναν τεράστιο κορμό πειραματικής έρευνας. Χρησιμοποιώντας τη φωνή ως μουσικό όργανο, έφτασε τα όρια των ανθρώπινων δυνατοτήτων:

έφτασε συχνότητες έως 7.000 Hz (ένας τενόρος φτάνει έως 523 Hz, μια σοπράνο έως 1.046 Hz)

κρατούσε νότες για μεγάλο διάστημα

εφάρμοζε τεχνικές διφωνίας, τριφωνίας και τετραφωνίας (πολυφωνία μόνο με την ανθρώπινη φωνή)

Σε συνεργασία με το CNR της Πάδοβας, δημοσίευσε μελέτες στην εθνομουσικολογία, τις φωνητικές επεκτάσεις και το ασιατικό τραγούδι.

«Κατά την εκπομπή, οι φωνητικές χορδές δεν δονήθηκαν. Η συχνότητα ήταν εξαιρετικά υψηλή — τα φωνητικά όργανα δεν φτάνουν φυσιολογικά πάνω από 1.200 Hz. Κι όμως, ο Στράτος παρήγαγε δύο ασύμβατα "σφυρίγματα", το ένα να κατεβαίνει από 6.000 Hz, το άλλο να ανεβαίνει από 3.000 Hz. Δεν υπήρχε μεταξύ τους αρμονική σχέση. Παρατήρησα και ταυτόχρονη εκπομπή τριών "σφυριγμάτων".»

— Καθ. Φράνκο Φερρέρο

Η έρευνά του ανοίγει δρόμους για ακόμη ανεξερεύνητα πεδία, όπως η υπεροχή του νοήματος έναντι του σημαινόμενου, ή η τελετουργική αξία της φωνής. Μελέτες του στην αρθρωτική, ακουστική και αντιληπτική φωνητική και την πειραματική ποίηση τον οδήγησαν στην πλήρη απελευθέρωση της φωνής από φυσιοκρατικά όρια. Αυτό αποτυπώνεται ηχητικά στα έργα του Metrodora και Cantare la voce, όπου ό,τι ακούγεται σαν μουσικό όργανο είναι απλώς η ανθρώπινη φωνή.

«Η ανθρώπινη φωνή στη σύγχρονη μουσική είναι ένα κανάλι που δεν μεταδίδει τίποτα. Η δυτική υπερτροφία της φωνής έχει καταστήσει τον τραγουδιστή σχεδόν αναίσθητο στις ποικιλίες της φωνητικότητας, παγιδευμένο στα όρια συγκεκριμένων γλωσσικών δομών.»

— Ευστράτιος Δημητρίου , Metrodora

Η υπεροχή του σημαίνοντος έναντι του σημαινόμενου

Η υπεροχή του σημαίνοντος έναντι του σημαινόμενου είναι ένα ζήτημα που απασχολεί ιδιαίτερα τη γλωσσολογία και την πραγματολογία και έχει οδηγήσει σε καίριες καμπές τόσο στη σημασιολογία όσο και στη σημειωτική. Η αξία της γλώσσας δεν πρέπει να αναζητείται στις σχέσεις μεταξύ των σημείων ή στη σχέση μεταξύ σημαίνοντος (signifiant) και σημαινόμενου (signifié), αλλά στη χρήση της γλώσσας μέσα στο εκάστοτε συγκείμενο. Για παράδειγμα, μία μεταβολή στον τονισμό, στην ένταση, στο ηχόχρωμα ή στον τόνο της φωνής μπορεί να ακυρώσει πλήρως τη σημασιολογική αξία μιας πρότασης (των λέξεων).

Ο Στράτος κατανόησε την σημασιολογική ενίσχυση που παράγεται από τη φωνή. Δεν λειτουργεί μόνο ως προς τα νοήματα, αλλά αποτελεί το πρωτογενές μέσο σωματικής έκφρασης. Η φωνή φέρει από μόνη της επικοινωνιακή σημασία που αξίζει να ακουστεί ανεξάρτητα από το περιεχόμενο των νοημάτων που μεταδίδει. Το σημαίνον "φωνή" γίνεται σημειογενετικό, δηλαδή γεννά νέες σημασίες, όταν το εξετάσουμε στην καθαρή του ουσία, στη "φωνή" (phoné). Ο «μαγικός» ήχος της φωνής είναι ανεξάρτητος από νοήματα· έτσι ο Στράτος παράγει ήχους χωρίς κωδικοποιημένα νοήματα, οι οποίοι όμως δημιουργούν νέους πιθανούς κόσμους.

Όπως η απολιθωμένη Ωρειάδα Ηχώ, η αναζήτησή του για αυτήν την χαμένη φωνή εξερευνά την ανθρώπινη κραυγή, την ανάσα, τον θόρυβο. Στοχεύει στην επιστροφή στην σωματική πραγματικότητα, στην ενστικτώδη υλικότητα, στη ζωώδη διονυσιακή βάση, η οποία καταπνίγηκε από την κωδικοποιημένη αντικειμενικότητα. Η επιμονή στη "σημαίνουσα φωνή" αφαιρεί αξία από την υποκειμενική παραγωγή του σημαινόμενου. Ο Στράτος οδηγείται στη διάλυση του "εγώ" μέσω μιας δημιουργικής επαναληπτικής διαμόρφωσης, υπέρ μιας διαυποκειμενικής ένωσης των πηγών της ζωής.

Η νομαδική φωνή αντιπροσωπεύει την απελευθέρωση· επιδιώκει τη σωματική φωνητικοποίηση αποσπασμένη από τις σταθερές καμπύλες του bel canto. Στα "Μοιρολόγια Ι", "Μοιρολόγια ΙΙ" και "Κρυπτομελωδίες Παιδικές" η φωνή παρουσιάζεται σε πληθυντικό τρόπο: ψιθυρίζει, θρηνεί, μιμείται, γίνεται διπλοφωνία και τριπλοφωνία. Πρόκειται για έναν πολυφωνικό φωνητισμό χωρίς υποκείμενο, ανδρογύναιο, όπου συνυπάρχουν και τα δύο φύλα, το αρσενικό και το θηλυκό.

Ο Στράτος τραγουδά τη φωνή, ως καθαρή εμφάνιση, φάρμακο (pharmakon), δηλητηριώδες και θεραπευτικό ταυτόχρονα, χωρίς τίποτε άλλο παρά μόνο τη φωνή – μια καθαρά παιγνιώδη πράξη, μόνο η φωνή ως φωνή. «Με αυτόν τον τρόπο η ανατρεπτική κυριαρχία της φωνής ως γεγονός, η επικοινωνία ως pharmakon, θέτει το υποκείμενο κάπου ανάμεσα στην ανεπιφύλακτη απόλαυση και την κατανάλωση.»

Η ύμνηση του σημαίνοντος της φωνής στηρίζει μια επιστημολογία της αντίληψης, αμφισβητεί το «σφάλμα του Ντεκάρτ» που περιόρισε τη λογική στη λεκτική σύλληψη της έννοιας. Συνομιλεί με την «Πρακτογνωσία» (Praktognosia) του Maurice Merleau-Ponty, που τοποθετεί την αφετηρία στη βιωματική αίσθηση των σωμάτων μας.

Η τελετουργική αξία της φωνής

Ο Στράτος αναφέρεται στον αυλό, το διπλό καλάμι που χρησιμοποιούνταν σε αρχαίες ελληνικές τελετές· παράγει δύο ήχους και μπορεί να κρατήσει τους ανθρώπους σε κατάσταση έκστασης. Στο κομμάτι του «Φλαουτοφωνίες κι Άλλα» που περιλαμβάνεται στο άλμπουμ Cantare la Voce (1978), υπάρχουν δύο μη αρμονικές φωνές που προκαλούν στον ακροατή μία κατάσταση έκστασης, παρόμοια με αυτή των θρησκευτικών τελετών, και ένα αίσθημα αποξένωσης. Έτσι, η φωνητική μουσική του Στράτου είναι ένα είδος λαϊκής τελετής που επιτρέπει στους ακροατές να αγγίξουν την πρωταρχική τους προέλευση.

«Η φλογερή φωνή του Στράτου παίζει ένα κυκλικό θέμα, μία τροπική έμπνευση που μας φέρνει πιο κοντά σε μια εμπειρία κοινωνίας, τελετουργικής αλληλεπίδρασης και θυσίας. Αυτή η επανάληψη προκαλεί κάτι υπνωτικό που διευκολύνει την κατάσταση έκστασης. Ο Στράτος φαίνεται να επιθυμεί μια συμμετοχική, αυθόρμητη και γενναιόδωρη ακρόαση. Μέσω αυτών των πάντα διαφορετικών επαναλήψεων, στοχεύει να καταργήσει, να διαλύσει το "εγώ", ως το βασικό στοιχείο της θυσίας. Μέσα σε αυτήν τη διάλυση της ταυτότητας, εμείς (η ομάδα των ακροατών) βρισκόμαστε σε κοινωνία με θεούς, τη Γη και τη Ζωή.» – Janete El Haouli

Στα χρόνια της αποϊεροποίησης και εκκοσμίκευσης του χριστιανισμού, ο Στράτος πρότεινε μια νέα κοσμική ιερότητα, στο όνομα των αρχαίων Ελλήνων, μια επιστροφή στην αυθεντική τελετουργικότητα. Το δίπολο φωνής-μουσικής είχε ξεχάσει εκείνη την τελετουργικότητα, διότι στον σημερινό κόσμο χρησιμοποιείται κυρίως για την έκφραση ανθρώπινων σκέψεων, ιδεών και ιδεολογιών, κι όχι για την ιερή εμπειρία της εσωτερικής κοινωνίας του ανθρώπου με τη φύση που τον περιβάλλει.

Η αναζήτηση της τριπλοφωνίας και της τετραπλοφωνίας συναντάται στους θιβετιανούς μοναχούς και κάποιους ιππείς της Μογγολίας. «Είναι μια τελετουργική χρήση της φωνής», έγραφε ο Στράτος, και αυτός ο σκοπός διατηρείται στα έργα του. Υπάρχουν τέσσερα τελετουργικά στοιχεία: η επανάληψη, η απόδραση από το καθημερινό, η απώλεια του εγώ και η κοινοτική διάσταση. Ίσως, διαβάζοντας Gilles Deleuze, ο Στράτος πείστηκε ότι η επανάληψη δεν είναι η καταδικαστέα νευρωτική εμμονή, αλλά μια τεχνική απόδρασης από το καθημερινό, από τη ροή του χρόνου, με σκοπό την πρόσβαση σε μια άλλη τάξη αλήθειας. Έτσι, η έκσταση με την κατάργηση του εγώ και του γνώριμου κόσμου διεύρυνε τον ορίζοντα προς άλλους κόσμους. Το αποτέλεσμα ήταν μια συλλογική σκηνή, ταυτόχρονα αποξενωτική και μυστικιστική.

Στα έργα του Στράτου, μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον σημαιοφόρο των λαϊκών τελετουργιών μέσα στα μεγάλα ροκ συναυλιακά γεγονότα, όπου το κοινό δεν εξαντλείται από το θεαματικό μιμητικό πρότυπο του σούπερ σταρ, αλλά βιώνει σχεδόν θρησκευτικά τη μουσική-φωνή, που του επιτρέπει να αισθανθεί στη σκηνή το ανατριχιαστικό ρίγος της συμμετοχής του στη ζωή.

Λόγω της εξαιρετικής του ικανότητας, των αποκτημένων τεχνικών του και των μελετών του με το CNR, κατόρθωσε να παράγει αποτελέσματα που παραμένουν μέχρι σήμερα αξεπέραστα. Ο Daniel Charles τον περιέγραψε ως τον άνθρωπο που διέλυσε τη μονοφωνία μέσω της πολυδιάσπασης του ακουστικού φάσματος. Πέτυχε μια διπλοφωνία η οποία γίνεται τριπλοφωνική, ακόμη και τετραπλοφωνική. Η φωνητική του έγινε μικροορχηστρώσεις (φωνή ως όργανο) χωρίς καμία τεχνολογική ενίσχυση ή επεξεργασία. Ανύψωσε το ροκ τραγούδι σε νέα ύψη με τη φωνητική του ακροβασία.

Δισκογραφία

LP

Metrodora Cramps (CRSLP 6205) 1976 single cover with inner- issued in Cramps' DIVerso series (no.5)

  Cramps (5206 205) 1977 as above - reissue with new catalogue number

  Get back (GET 5206) 2001 single cover

  Sony/BMG (88843 02325 1) 2014 numbered box set with LP, CD and 5 postcards

  Sony/BMG (88985 36554 1) 2017 new remastered reissue

  Cramps/De Agostini (CRSLP 6205) 2018 single cover with inner and 8-page insert - no.27 in the De Agostini "Prog Rock Italiano" series

  Cramps/Sony Music (19658 70313 1) 2022 red vinyl

Cantare la voce Cramps (5206 119) 1978 issued in Cramps' Nova Musicha series (no.19) - gatefold cover with inner and booklet

  Sony/BMG (88883 77558 1) 2013 numbered box set with LP, CD, insert and 32 page booklet

  Cramps/De Agostini (5206 119) 2019 gatefold cover with booklet and 8-page insert - no.47 in the De Agostini "Prog Rock Italiano" series

  Cramps/Sony Music (19658 70435 1) 2022 single cover with inner - white vinyl

Rock and roll exhibition Cramps (5205 901) 1979 with Mauro Pagani and Paolo Tofani - single cover with inner

  Akarma (AK 1016) 2001 as above

  Cramps/Sony Music (19658 70637 1) 2022 single cover with inner - orange vinyl

Recitarcantando Cramps (5206 501) 1980 gatefold cover with inner

  Cramps/Sony Music (19439 84841 1) 2021 gatefold cover, yellow inner - issued for Record Store Day 2021

Concerto al teatro S. Leonardo Progressivamente/De Agostini (GMP 008) 2021 unreleased 1979 live recording - gatefold cover with inner and 8-page insert - no.98 in the De Agostini "Prog Rock Italiano" series

Concerto all'Elfo Cramps/Sony Music (19658 70637 1) 2022 1978 live recording, issued on CD in 1995 - blue vinyl

Le milleuna Cramps/Sony Music (19658 70476 1) 2022 2 LP - gatefold cover with yellow vinyls - issued on CD in 1990

CD

Metrodora Cramps (CRSCD 065) 1989 reissue of 1976 album - now deleted

  Cramps/EMI (72438 57441 2) 1998 as above

  Edel (CRA 0136612) 2001 as above with digipack cover

  Cramps (CRSCD 065) 2009 new reissue with mini-LP gatefold cover

Cantare la voce Cramps (CRSCD 119) 1989 reissue of 1978 album - now deleted

  Edel (CRA 0136592) 2001 as above with digipack cover

  Cramps (CRSCD 013) 2009 new reissue with mini-LP gatefold cover

Le milleuna Cramps (CRSCD 034) 1990 1979 recordings

  Edel (CRA 0136572) 2001 new reissue of the above

Rock and roll exhibition Cramps (CRSCD 010) 1994 reissue of 1979 album - now deleted

  Akarma (AK 1016) 1999 as above with mini gatefold cover

Recitarcantando Cramps (CRSCD 035) 1994 reissue of 1980 album with slightly different mix and longer tracks - now deleted

  Edel (CRA 0138642) 2001 reissue of 1980 album with digipack cover

Concerto all'Elfo Cramps (300 037-2) 1995 1978 live recording

  Cramps/EMI (72438 57443 2) 1997 as above

  Sony Music (88883 79417 2) 2014 new remastered reissue

Stratosfera box set Akarma (AK 1037/5 CD) 2002 5CD box set including his solo albums Metrodora, Cantare la voce, Recitarcantando, Le milleuna, Concerto all'Elfo

VARIOUS ARTISTS COMPILATIONS

Qui giovani

(with Daddy's dream) Numero Uno (2G2KY 19279) 1972 compilation, also featuring Demetrio Stratos, Premiata Forneria Marconi, Formula 3, Adriano Pappalardo

Futura - Poesia sonora

(with O tzitziras, o mitziras)  Cramps (5206 307) 1978 7 LP box

  Cramps (CRSCD 091-095) 1989 5-CD set - reissue of the above 1978 box set

Quelli della Numero Uno

(with Daddy's dream) Numero Uno (CFD 01080-10) 1999 10 CD - box set with tracks from singles

SINGLES (with picture cover)

Daddy's dream

Since you've been gone Numero Uno (ZN 50142) 1972  

  Numero Uno/Sony Music (19439 86116 7) 2021 reissue of 1972 single on purple vinyl - numbered edition issued for Record Store Day 2021

Κώστας Τουρνάς - Απέραντα Χωράφια

 Γεννήθηκε στην Τρίπολη το 1949 και έζησε εκεί μέχρι 10 χρονών.^[2][3] Το 1959 ήρθε στην Αθήνα και άρχισε μαθήματα κιθάρας από το 1961 μέχρι το 1965. Στα 13 του δημιούργησε το πρώτο του γκρουπ που έπαιζε λατινοαμερικάνικα τραγούδια. Από το καλοκαίρι το 1967 ασχολήθηκε αποκλειστικά με τη μουσική. Λίγο αργότερα, σαν επαγγελματίας πια, έπαιζε και τραγουδούσε σε διάφορα κλαμπ της Αθήνας.

Το «Άνθρωπε αγάπα» γράφτηκε το '70 με αφορμή/ερέθισμα την αντιπολεμική ταινία του Στιούαρτ Χάγκμαν Φράουλες και αίμα (1970).^[4] Το «Ήλιε μου» γράφτηκε σε συνεργασία με τον Ρόμπερτ Ουίλιαμς.

Την άνοιξη του 1971, πριν ακόμα ολοκληρώσει την στρατιωτική του θητεία, ξεκίνησε πρόβες με τους POLL, τον Ρόμπερτ Ουίλιαμς, τον Σταύρο Λογαρίδη και τον Κώστα Παπαϊωάννου. Το συγκρότημα είχε μεγάλη επιτυχία, αλλά διαλύθηκε έχοντας βγάλει δύο δίσκους και έκτοτε άρχισε η σόλο καριέρα του Τουρνά.

Πρώτος δίσκος μετά από τη διάλυση του συγκροτήματος ήταν τα «Απέραντα χωράφια» και ακολούθησαν τα άλμπουμ: «Αστρόνειρα», «Κυρίες & κύριοι», «Λευκά φτερά», «Επί Γης ειρήνη», «Στο σινεμά», «Τρωικός Πόλεμος», «Αγαπημένη», «Η πρόβα», «Τώρα», «Λίγη αμαρτία», «Υπερβολές», «Tora Tora Tora», «Κλισέ», «Παιχνίδι», «Αλητείες», «Κάτω απ' την Ακρόπολη», «Ντουέτα» με τη συμμετοχή 12 ακόμα τραγουδιστών, «Δεν λέει» και «Κλέβει ο καιρός».

Το '78 και για τέσσερα χρόνια πήρε ιδιαίτερα μαθήματα (αρμονία - σύνθεση) από τον Κώστα Κλάβα. Το 2012 εξέδωσε το "Κώστας Τουρνάς '11" με τέσσερα νέα τραγούδια. Στη συσκευασία αυτή περιλαμβανόταν και ένα cd με live εκτελέσεις τραγουδιών του και το ίδιο σε οπτικοακουστικό σε DVD, μαζί με ένα βιβλιαράκι με σκέψεις του. Επίσης την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε και το App "Tournas" από το iTunes. Τον Δεκέμβριο του 2022 κυκλοφόρησε το άλμπουμ "Αθώος" με 11 νέα τραγούδια, εκ των οποίων ένα τραγούδι το "Αν ακόμα μπορείς" κυκλοφόρησε ως single. Άλλο ένα single κυκλοφορεί σε συνεργασία με την Πέγκυ Ζήνα με το τραγούδι που έδωσε ο Κώστας Τουρνάς στην Καίτη Γαρμπή το "Ό,τι ονειρευόμαστε γίνεται".

Κέρδισε ελληνικά και διεθνή φεστιβάλ με βραβεία και διακρίσεις, με «χρυσό» κατάλογο σε πωλήσεις δίσκων, τηλεοπτικές και παραγωγικές δραστηριότητες.

Δεκάδες τραγουδιστές έχουν πει τραγούδια του, ενώ έχει συνθέσει πάνω από 500 τραγούδια.

Τον Δεκέμβριο του 2021 κυκλοφορεί το βιβλιο “ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ” - 50 ΧΡΟΝΙΑ (ΣΤΙΧΟΙ, ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΑΡΧΕΙΟ) Το βιβλίο τόμος, συγκεντρώνει όλους τους στίχους που έχει γράψει, ιστορίες και αφηγήσεις για τα τραγούδια του, στιγμιότυπα και βιώματα που δεν είχε μοιραστεί ως σήμερα, φωτογραφικό υλικό και κείμενα του (Δοκίμια & Ποιήματα) με σκέψεις και απόψεις του για την ζωή, και τον ψυχικό/πνευματικό μας κόσμο, που πρώτη φορά δημοσιοποιούνται.

Το 2023, ο Αλέξανδρος Μολφέσης κυκλοφόρησε σε διπλή κασετίνα το Στην Σοφίτα του Κώστα Τουρνά που αποτελεί αφιέρωμα στα τραγούδια του Τουρνά.^[4]

Στις ευρωεκλογές του 2004 ήταν υποψήφιος με τη Νέα Δημοκρατία,^[5] χωρίς να εκλεγεί. Στις βουλευτικές εκλογές του 2009 ήταν υποψήφιος στη Β' Αθηνών.^[6]

 ^{https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%8E%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%82_%CE%A4%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%BD%CE%AC%CF%82}

ΤΙΤΛΟΣ: Απέραντα Χωράφια ΕΡΜΗΝΕΙΑ: Κώστας Τουρνάς ΜΟΥΣΙΚΗ: Κώστας Τουρνάς ΣΤΙΧΟΙ: Κώστας Τουρνάς ΕΤΟΣ: 1972 ALBUM: Απέραντα Χωράφια Τα δικαιώματα του έργου ανήκουν αποκλειστικά στους δημιουργούς και λοιπούς συντελεστές του. Η παρόν δημοσίευση έχει μόνο ενημερωτικό και ψυχαγωγικό σκοπό. Οι εικόνες προέρχονται από προσωπικά αρχεία και το διαδίκτυο. "Απέραντα Χωράφια" Τούτον τον κόσμο μικρός τον ενόμιζα αλλιώς, τούτον τον κόσμο μικρός τον φαντάστηκα αλλιώς. Και συ που στο στόμα φέρνεις το τσιγάρο μ’ ηδονή, κάπως έτσι έχεις ζήσει μιαν ολόκληρη ζωή και νομίζεις πως θ’ αλλάξει αν μ’ αυτήν συμβιβαστείς, ψευδαισθήσεις όμως θά ‘χεις, ψευδαισθήσεις θα γευτείς, γιατί αν έβλεπες για λίγο τι συμβαίνει γύρω μου, θα πνιγόσουν απ’ το άγχος που γεννιέται μέσα μου. Γέρος είμαι από τώρα που ‘μαι 23 χρονών, και συ ανάβεις άλλο ένα εις υγείαν των κουτών. Κάτω ‘κει στ’ απέραντα, στ’ Απέραντα Χωράφια που με τ’ άλογα έτρεχα σαν ήμουνα μικρός, παραπίσω τράβαγα πακέτο τα όνειρά μου, κι από τότε ήθελα να γίνω γεωργός. Άσπρες Χαίτες ήταν στον αέρα τα μαλλιά μου, σαν άγρια εφύσαγε ο αέρας ο καυτός, κι είχα όλη εκείνη τη χαρά μου στην καρδιά μου, που τον κόσμο αλλιώς τον φανταζόμουνα μικρός....

Nazareth " Live in Rockpalast 1984 "

 Nazareth are a Scottish hard rock band formed in Dunfermline in 1968 that had many hit singles and albums in Canada, the United Kingdom, and a number of other European countries beginning in the early 1970s. The breadth of their popularity expanded internationally, including in the United States, with their 1975 album Hair of the Dog, which featured their hits "Hair of the Dog" and a cover of the ballad "Love Hurts".^[3][4][5] They have continued to record and tour internationally for more than 50 years. 

 https://en.wikipedia.org/wiki/Nazareth_(band)

01 Telegram 02-Razamanaz 03-I want to do everything for you 04-The Boys in the band 05-Beggar s day 06-Ruby Tuesday 07-Dream On 08-cocaine 09-This Months Messiah 10-Party Down 11-May The Sunshine 12-Love Hurts 13-This flight tonight 14-Expect no mercy 15-Hair of the dog 16-Bad bad boy 17-Teenage nervous breakdow 18-Tush 19-Rock me Baby 20-Sweet little rock n roller

NICK GRAVENITIS αφιέρωμα της ΕΡΤ

 

Ο Νικ Γκραβενίτης  (Nicholas George Gravenites, 2/10/1938- 18/9/2024), μπλουζίστας παγκοσμίου φήμης, ήταν  δεύτερης γενιάς Έλληνας της Αμερικής. Μεγάλωσε στο νότιο Σικάγο, ενώ είχε καταγωγή από το Παλαιοχώρι της Αρκαδίας.  Η οικογένειά του διατηρούσε εστιατόριο στο Σικάγο, μέσα στο οποίο ο ίδιος μεγάλωσε.  Ο Γκραβενίτης  δραστηριοποιήθηκε ως τραγουδιστής, τραγουδοποιός, παραγωγός και κιθαρίστας  της μπλουζ, ροκ και φολκ μουσικής,  ιδιαίτερα δημοφιλής για τη δουλειά του με τους Electric Flag, την Janis Joplin, τον Muddy Watters και πολλούς σημαντικούς καλλιτέχνες που αναδύθηκαν κατά τις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Θεωρείται ιδιαίτερα επιδραστικός ως ανανεωτής της μπλουζ μουσικής καθώς συγκέρασε στο έργο του τα μπλουζ του Σικάγο του 1950  με την ψυχεδελική ροκ της Καλιφόρνια του ’60.

Κατά τη δεκαετία του 1950 συναναστράφηκε με τους Elvin Bishop, Paul Butterfield, και Michael Bloomfield που αργότερα σχημάτισαν τη μπάντα The Paul Butterfield Blues Band, επηρεασμένοι από σπουδαία ονόματα της σκηνής του Νότιου Σικάγο όπως οι Muddy Waters και Buddy Guy. Εκτός από τη συγγραφή του κλασικού “Born In Chicago” και του πρωτοποριακού “East West” για τον Butterfield, ο Γκραβενίτης έγραψε επιτυχίες για την Janis Joplin και τα τραγούδια του ηχογραφήθηκαν από τους Big Brother and the Holding Compan, Otis Rush , James Cotton και πολλούς ακόμη σπουδαίους μουσικούς και μπάντες της σκηνής. Ακόμη, συνεργάστηκε με τον John Cipollina  και έκανε τις παραγωγές στο συγκρότημά του, τους εκπροσώπους του ψυχεδελικού ροκ Quicksilver Messenger Service. Αργότερα οι δύο καλλιτέχνες σχημάτισαν τους Nick Gravenites-John Cipollina Band που έκαναν πολλές περιοδείες στην Ευρώπη, ενώ εμφανίστηκαν και στη σκηνή του Ρόδον Live στην Αθήνα στις 31/12/1987 και στις 20, 21, & 23/4/1989. O Γκραβενίτης  εμφανίστηκε στη χώρα μας ακόμη το 2008 στο Κύτταρο και το 2014 στο Half Note Jazz Club.

Για τα 86 χρόνια από τη γέννηση του Γκραβενίτη, δείτε από το Αρχείο της ΕΡΤ θέμα της εκπομπής «Χρώματα», παραγωγής 1989.

Τα «Χρώματα» ήταν πολιτιστικό μαγκαζίνο που ξεκίνησε να προβάλλεται στην ΕΤ-1 το 1988. Για τη δημιουργία της εκπομπής συνεργάζονταν 30 νέοι ερευνητές, σκηνοθέτες,  ηθοποιοί, σκηνογράφοι και τεχνικοί ενώ την παρουσίαση αναλάμβανε ο Γιάννης Έξαρχος  και την οργάνωση παραγωγής η Λουκία Ρικάκη. Στο σύνολό της η εκπομπή κάλυπτε ποικιλία θεμάτων όπως: μουσική, κινηματογράφος, χορός, βιβλίο, αθλητισμός, εικαστικά, οικολογία, διαφήμιση, ταξίδια, βίντεο τέχνη, επίκαιρα θέματα από όλο τον κόσμο.

Η αφίσα για την  εμφάνιση των Gravenites – Cipollina το 1989, από το archive.org

Στο συγκεκριμένο θέμα, από επεισόδιο που προβλήθηκε στις 30/4/1989, λίγες μέρες δηλαδή μετά τις εμφανίσεις των Nick Gravenites-John Cipollina Band στην Αθήνα, ο Γιάννης Έξαρχος συναντά τους δύο σπουδαίους μουσικούς και συνομιλεί μαζί τους για το υπόβαθρό τους, τη συνεργασία τους, το μουσικό τοπίο των μπλουζ στην Αμερική, τις γνωριμίες τους από τον μουσικό χώρο.  Ο Γκραβενίτης  μιλά για το φόβο που σταματά τους ανθρώπους από το να σπάνε τα στεγανά γύρω τους, αναφέροντας πως ο ίδιος σύχναζε στα κλάμπς του «μαύρου γκέτο» το 60 χωρίς να φοβάται.  Μιλά ακόμη για την οικογένειά του ενώ αναφέρει πως η προσωπική του ταυτότητα χτίστηκε πάνω σε δύο διαφορετικές φιγούρες: του «εγκληματία» και του διανοούμενου.  Στη συνέχεια, απαντώτας σε ερώτηση του Έξαρχου, εξηγεί τι το διαφορετικό έφερε στη ζωή ενός Έλληνα η εμπλοκή με τα μπλουζ.  Συζητά για το ρόλο του ως διαμεσολαβητή της κουλτούρας των μπλουζ κλάμπς σε άλλους μουσικούς όπως ο Paul Butterfield.

Έπειτα o Τσιπολίνα μιλά για την πρώτη του επαφή με το χώρο των μπλουζ χάρη στον Γραβενίτη, τον οποίο χαρακτηρίζει ως «θρυλικό» αλλά και ως «μουσικό των μουσικών». Θυμάται ακόμη, την αρχική τους γνωριμία, όπου ο Γκραβενίτης είχε πάνω του «ένα όπλο και ένα μπουκάλι ουίσκι».

Τέλος η κουβέντα περιστρέφεται γύρω από την κυκλοφορία της ζωντανής ηχογράφησης της πρώτης συναυλίας τους στο Ρόδον το 1987 (Nick Gravenites And John Cipollina – Live In Athens At The Rodon , από τη Music Box International) αλλά και τα συναισθήματα του Gravenites γύρω από το χαμό αγαπημένων του προσώπων όπως οι Joplin, Hendrix και Butterfield.

Σε όλη τη διάρκεια του θέματος προβάλλονται πλάνα από την εμφάνιση του μουσικού διδύμου στο Ρόδον το 1989.

Σκηνοθεσία θέματος: Στάθης Κατσαρός

Έρευνα- παρουσίαση: Γιάννης Έξαρχος

 https://www.ert.gr/ert-arxeio/nik-gkravenitis-2-septemvrioy-1938/?fbclid=IwY2xjawHUrvpleHRuA2FlbQIxMQABHZoS-ZBriqV730N85_Yot6vwVryy6AC5YC-M7Odd5HueLWFpCbxq62_bzg_aem_zcZ7jvhcDqSO42g-TjDsrA&sfnsn=mo

Stone Rebel - Apocalypse

 

Genre: Experimental Rock, Stoner Rock, Psychedelic Rock Country: France Year: 2019 Label: Self-Released All rights belongs to their respective owners Enjoy the music and support the band: https://stonerebel1.bandcamp.com/albu... 01. 00:00 Apocalypse 02. 06:24 Vega 03. 10:42 Goblins 04. 22:28 Sonic Galaxy 05. 29:56 Starship Melody 06. 46:56 Loire 07. 53:41 Stones And Sun

Dervishan - Desert Secrets (1972)

 

• Dervishan: A Cross-Continental Psychedelic Journey

Founded in 1970, the fictional rock band Dervishan was a symbol of cultural and musical synthesis formed by five talented musicians from Iran, Turkey, the US, France and Egypt. The group’s origins lie in a chance encounter in Paris in the late 1960s. Through their shared interest in psychedelic rock and their admiration for Eastern mysticism, Dervishan became a pioneer of musical experimentation and cultural fusion.

• The Birth of Desert Secrets

Released in 1972, Dervishan’s debut album Desert Secrets was a bold musical journey into uncharted territory. Blending the transformative textures of psychedelic rock with Middle Eastern melodies, the album was both experimental and deeply spiritual. Tracks like "Sufi Mirage" and "Sands of Layla" featured intricate oud and sitar solos over hypnotic drum beats and atmospheric bass lines. Recorded in London, the album received critical acclaim in underground music circles for its unique musical fusion of East and West, but never really found its way into the mainstream, remaining more of a cult favorite.

• Tracklist:

00:00 Sufi Mirage 06:31 Sands of Layla 12:31 Khamsin Dream 19:35 Tears of the Dervish 23:56 Zamzamah 28:50 Heart of the Desert 33:44 Whispers of Anahita WARNING: "None of the music on this channel actually exists! So? Who cares... Let's listen and enjoy!"

NICK GRAVENITES tribute (R.I.P) 03/101938 - 18/09/2024

 

Nick Gravenites: «Εφυγε» στα 85 του ο Έλληνας θρύλος των μπλουζ

Newsbomb

---

Στα 85 του χρόνια άφησε την τελευταία του πνοή ο σπουδαίος μπλούζμαν του Σικάγο, ελληνικής καταγωγής, Nick Gravenites. Γεννημένος στις 2 Οκτωβρίου 1938 στο Σικάγο, από Έλληνες γονείς από το Παλαιοχώρι Αρκαδίας, ο Gravenites υπήρξε μια εμβληματική μορφή της μουσικής σκηνής, με μια καριέρα που εκτεινόταν από τη δεκαετία του ’60 μέχρι πρόσφατα. Ήταν γνωστός και ως Nick «The Greek».

Ως ερμηνευτής, κιθαρίστας και συνθέτης, είχε συνεργαστεί με σπουδαία ονόματα της μουσικής, όπως οι Paul Butterfield, Janis Joplin και John Cipollina των Quicksilver Messenger Service. Η καλλιτεχνική του πορεία περιλάμβανε σημαντικές στιγμές, όπως η ίδρυση των Electric Flag στους οποίους τραγουδούσε και έπαιζε κιθάρα και η συμμετοχή του στους Big Brother and the Holding Company.

Οι γονείς του κατάγονταν από το Παλαιοχώρι Αρκαδίας, και ο ίδιος ήταν δεύτερης γενιάς Έλληνας στην Αμερική. Η κληρονομιά του Gravenites είναι πλούσια και γεμάτη επιρροές που συνεχίζουν να εμπνέουν νέες γενιές καλλιτεχνών. Με την απώλειά του, η μουσική σκηνή χάνει έναν από τους πιο αυθεντικούς εκπροσώπους της, έναν άνθρωπο που αφιέρωσε τη ζωή του στη δημιουργία και την προώθηση της blues μουσικής.

Aπό τα μέσα της δεκαετίας του 1950 είχε βυθιστεί στην μπλουζ σκηνή της πόλης του, σχηματίζοντας, όπως αναφέρει το βιογραφικό του στην ιστοσελίδα του, μια «παρέα από αταίριαστα λευκά παιδιά» με μελλοντικούς αστέρες της ροκ όπως ο Elvin Bishop, ο Paul Butterfield και ο Michael Bloomfield. Όλοι τους, λάτρεις των μπλουζ, έγιναν σταθερά μέλη στα μπαρ και τα κλαμπ της South Side που φιλοξενούσαν μεγαθήρια όπως οι Muddy Waters, Buddy Guy, Howlin’ Wolf, Jimmy Reed και Otis Rush, απορροφώντας τα μουσικά μαθήματα που θα μετέτρεπαν στο μπλουζ ροκ και το ψυχεδελικό κιθαριστικό ροκ των μέσων και των τελών της δεκαετίας του ’60 και του ’70.

Στο Σαν Φρανσίσκο

Μετά από πολλά χρόνια ταξιδιών μεταξύ Σικάγο και Σαν Φρανσίσκο, ο Gravenites τελικά εγκαταστάθηκε στην Bay Area για τα καλά το 1965. Εγκατεστημένος στην ανερχόμενη μουσική σκηνή του Haight-Ashbury, ο Gravenites – ο οποίος τραγουδούσε, έπαιζε κιθάρα και φυσαρμόνικα και ήταν ένας πολύ παραγωγικός τραγουδοποιός – συνεργάστηκε με τον παλιό του φίλο από το Σικάγο, τον Bloomfield, για να σχηματίσουν τους Electric Flag το 1967. Το γκρουπ, με τον Gravenites στα φωνητικά, εμφανίστηκε στο Monterey Pop Festival του 1967, και ενώ το συγκρότημα δεν θα αποκτούσε ποτέ τη φήμη άλλων καλλιτεχνών της σκηνής, η επίδρασή του στα μπλουζ-ροκ συγκροτήματα του Σαν Φρανσίσκο της εποχής, κυρίως στους Quicksilver Messenger Service και στους Big Brother and the Holding Company, ήταν σημαντική.

Με την Τζάνις Τζόπλιν

Η φιλία του με τα μέλη των Big Brother θα είχε σημαντικό αντίκτυπο στην καριέρα της τραγουδίστριας του συγκροτήματος, την Τζάνις Τζόπλιν. Με την υποστήριξη και την ενθάρρυνση του Gravenites, η Τζόπλιν εγκατέλειψε το συγκρότημα το 1968 και ξεκίνησε μόνη της ως σόλο καλλιτέχνης. Τόσο ο Gravenites όσο και ο Bloomfield βοήθησαν στη διαμόρφωση του πρώτου σόλο άλμπουμ της Τζόπλιν, το “I Got Dem Ol’ Kozmic Blues Again Mama!” του 1969, με τον Gravenites να γράφει το κομμάτι “Work Me Lord” για τον δίσκο. Το τραγούδι θα γινόταν βασικό κομμάτι των ζωντανών εμφανίσεων της Τζόπλιν και θα αποτελούσε το αποκορύφωμα της εμφάνισης της τραγουδίστριας στο Woodstock. (Η πρώην σύζυγος του Gravenites, η σχεδιάστρια ρούχων Linda Gravenites, συνέβαλε σημαντικά στο χαρακτηριστικό ντύσιμο της Τζόπλιν).

Έγραψε τα «As Good as You've Been to This World» και «Work me, Lord» για τον πρώτο προσωπικό της δίσκο καθώς και το «Buried Alive in the Blues» για το τελευταίο στούντιο άλμπουμ της Joplin «Pearl», αλλά η τραγουδίστρια πέθανε από υπερβολική δόση ηρωίνης τις πρώτες πρωινές ώρες της 4ης Οκτωβρίου 1970, την ημέρα που επρόκειτο να ηχογραφήσει το τραγούδι. Το «Buried Alive in the Blues» εμφανίστηκε ως instrumental στο «Pearl» και έδωσε τον τίτλο του (τουλάχιστον εν μέρει) στην πρώτη μεγάλη βιογραφία της τραγουδίστριας: το 1973 το «Buried Alive» της συγγραφέως Myra Friedman. Ο Gravenites συχνά ερμήνευε το τραγούδι – με τους στίχους του – σε συναυλίες ως φόρο τιμής στην Joplin. Το «Pearl» κυκλοφόρησε τρεις μήνες μετά και βρέθηκε στην κορυφή του Billboard 200 chart για εννέα εβδομάδες. Έχει πουλήσει περισσότερα από 4 εκατομμύρια αντίτυπα μόνο στις ΗΠΑ.

Το πιο γνωστό τραγούδι του, το «Born in Chicago», ήταν το εναρκτήριο κομμάτι στο ομώνυμο ντεμπούτο άλμπουμ των Paul Butterfield Blues Band το 1965 και θα γινόταν ένα από τα στάνταρ των μπλουζ. Μεταξύ των πολλών καλλιτεχνών που έχουν ηχογραφήσει εκδοχές του είναι οι Jesse Colin Young, George Thorogood, Tom Petty and the Heartbreakers και, το 1990, οι Pixies. Το τραγούδι τιμήθηκε από το Blues Hall of Fame το 2003.

Ο Gravenites θα διατηρούσε ένα πολυάσχολο τοπικό προφίλ στην Bay Area για δεκαετίες, συνεργαζόμενος συχνά με τον Bloomfield, τον Taj Mahal, τον Huey Lewis και, με μεγαλύτερη συνέπεια, τον John Cipollina των Quicksilver Messenger Service. Το 2013, εμφανίστηκε στο ντοκιμαντέρ «Born in Chicago» για την μπλουζ σκηνή του Σικάγο της δεκαετίας του 1960. Η ταινία προβλήθηκε στο φεστιβάλ SXSW στο Όστιν και προβάλλεται στο Amazon Prime.

 https://www.newsbomb.gr/politismos/story/1585275/nick-gravenites-efyge-sta-85-tou-o-ellinas-thrylos-ton-blouz

 https://www.ogdoo.gr/erevna/oi-dikoi-mas-ksenoi/pethane-o-ellinikis-katagogis-bloyzman-nick-gravenites

 

Nick Gravenites, Harvey Brooks & Buddy Miles of Electric Flag 1967